تحصیل دکتری در آلمان

تحصیل دکتری در آلمان در میان افرادی که قصد مهاجرت تحصیلی دارند، طرفداران زیادی دارد. بسیاری از دانشگاه‌های این کشور تاریخی بوده و می‌توان گفت اغلب آنها از قرن نوزدهم قدمت دارند. همچنین رتبه علمی بسیاری از دانشگاه‌ها در این کشور بالا بوده و همین موضوع موجب جذب افراد زیادی خواهد شد. این موضوع به گونه‌ای است که می‌توان گفت آلمان در میان سایر کشورهای خارج از ایالات متحده آمریکا و بریتانیا، بیشترین تعداد دانشگاه‌های برتر را دارد. تقریباً ۹ دانشگاه این کشور در فهرست ۱۰۰ دانشگاه برتر جهان قرار دارند. در ادامه این مقاله می‌خواهیم در مورد تحصیل در مقطع دکتری در این کشور صحبت کنیم.

سیستم آموزشی دوره‏ دکتری در آلمان

سیستم آموزشی در کشور آلمان بسیار نوآورانه و بر پایه تحقیقات است. تعداد دانشگاه‌های برتر این کشور در مقایسه با سایر کشورهای اروپایی بیشتر است‌. موسسات تحقیقاتی در این کشور نیز از بهترین موسسات تحقیقاتی در سراسر دنیا هستند. یکی از این موسسات معتبر، موسسه ماکس پلانک است. در موسسه ماکس پلانک، محققان و کارشناسان مختلف از موسسات مختلف گرد هم جمع شده و اهداف تحقیقاتی مشترکی با یکدیگر خواهند داشت. در میان این افراد، دانشجویان بین‌المللی دکتری نیز حضور دارند.

در واقع این دانشجویان این فرصت را پیدا می‌کنند که همراه با محققان برتر، به انجام کارهای تحقیقاتی بپردازند. فرصت‌های آموزشی و زیرساخت‌ها در دانشگاه‌های این کشور بسیار پیشرفته است. در عین حال اغلب دانشگاه‌های آلمان بدون اینکه ملیت فرد را در نظر بگیرند، برای دانشجویان دکتری رایگان هستند. برای تحصیل در دکتری در کشور آلمان دو مسیر وجود دارد؛ دکتری انفرادی و دکتری ساختار یافته.

دکتری انفرادی

دکتری انفرادی یک مسیر سنتی است که شخص تحقیقات خود را به تنهایی زیر نظر یک استاد انجام می‌دهد. می‌توان گفت حدود سه‌ چهارم دانشجویان در کشور آلمان از این روش پیروی می‌کنند. در روش انفرادی فرد باید پایان‌نامه خود را زیر نظر یک استاد انجام دهد. این روش اگرچه که انعطاف‌پذیری زیادی دارد، اما فرد باید مسئولیت و ابتکار زیادی نیز داشته باشد. طول مدت برنامه انفرادی به برنامه زمانی فرد و یا مدت قرارداد کاری او بستگی دارد‌؛ اما معمولاً بین ۵ تا ۶ سال طول می‌کشد.

در طول این مدت در کنار تحصیل، امکان انجام تحقیقات در موسسات دیگر نیز وجود دارد.

دکتری ساختاری

 برنامه‌های دکتری ساختار یافته دقیقاً برعکس انفرادی است و به شکل تیمی عمل می‌کنند. در واقع فرد تحت نظارت یک تیم کارهای خود را انجام داده و به همراه دانشجویان دیگر، باید در سخنرانی‌ها و سمینارها شرکت کند. این برنامه شبیه به برنامه آموزشی در کشورهای انگلیسی ‌زبان است.

این برنامه‌ها معمولاً دارای کمک‌های مالی، تبلیغات به صورت عمومی و همچنین موقعیت‌های مختلفی برای فرد هستند‌. پایان‌نامه‌ای که در این روش تهیه می‌شود، با عنوان کمیته پایان‌نامه نامیده خواهد شد. این روش معمولاً بین ۳ تا ۵ سال طول می‌کشد. در روش ساختار یافته یک برنامه درسی ثابت و مشخص وجود دارد که بر اساس آن، فرد باید برنامه دکتری خود را ادامه دهد.

طول دوره تحصیل دکتری در آلمان

طول دوره تحصیل دکتری در آلمان بین ۴ تا ۶ سال طول خواهد کشید. این موضوع بستگی به این دارد که شما از کدام یک از مسیرهای تحصیل در مقطع دکتری استفاده کرده باشید. همانطور که قبلاً گفتیم، دکتری انفرادی بین ۵ تا ۶ سال و دکتری ساختار یافته بین ۴ تا ۵ سال طول خواهد کشید. البته این موضوع به رشته، دانشگاه و توانایی‌های دانشجو نیز بستگی دارد.

شرایط تحصیل دکتری در آلمان

یکی از شروط اصلی برای تحصیل دکتری در آلمان، داشتن مدرک زبان معتبر است. متقاضی باید یکی از مدارک معتبر در زبان انگلیسی یا آلمانی را داشته باشد. از جمله آزمون‌هایی که فرد می‌تواند مدرک آنها را دریافت کند، آزمون تافل و آیلتس برای زبان انگلیسی یا آزمون‌های DSH یا TestDaF برای زبان آلمانی است.

همچنین فرد باید در رشته تحصیلی مورد نظر، مدرک معتبر کارشناسی ارشد را ارائه داده و در این مقطع معدل قابل قبولی داشته باشد. نکته دیگر این است که متقاضی باید با حداقل یک استاد در تماس بوده و تاییدیه وی را جهت ادامه تحصیل در مقطع دکتری دریافت نماید. از دیگر شرایط لازم، داشتن تمکن مالی است. درست است که ادامه تحصیل در اغلب دانشگاه‌ها در کشور آلمان رایگان است، اما در برخی از دانشگاه‌ها نیاز به پرداخت هزینه دارید.

از طرفی هزینه تحصیل صرفاً شهریه دانشگاه نیست، بلکه داشتن یک زندگی عادی نیز نیاز به پرداخت هزینه دارد. هزینه‌هایی مانند مسکن، خورد و خوراک، حمل و نقل و … . در حال حاضر حدود ۱۱۲۰۸ یورو در سال باید تمکن مالی داشته باشید. ارائه یک انگیزه‌نامه نیز از دیگر ضروریات برای تحصیل در مقطع دکتری است. این انگیزه‌نامه شامل اهداف و دلایل شما از تحصیل و زندگی در آلمان می‌شود.

همچنین متقاضی باید یک رزومه دقیق و منظم از تحصیلات و کارهای خود ارائه دهد. شخص در این رزومه باید به معرفی مدارک تحصیلی، سوابق کاری، دستاوردها، جوایز، انتشارات و … بپردازد. ارائه مقالات حرفه‌ای و معتبر نیز از دیگر شرایط لازم برای تحصیل در مقطع دکتری در آلمان است.

شرایط سنی برای تحصیل دکتری در آلمان

یکی از شروط اصلی برای تحصیل در مقطع دکتری در کشور آلمان این است که سن شما از یک محدوده خاصی بالاتر نباشد. حداکثر سن مجاز برای تحصیل در مقطع دکتری، ۴۰ سال است؛ بنابراین اگر قصد دارید که به ادامه تحصیل در این مقطع و در کشور آلمان بپردازید، سعی کنید هرچه سریع‌تر اقدام نمایید. البته در برخی از مواقع ممکن است استثنا‌هایی نیز وجود داشته باشد؛ به طور مثال داشتن رزومه تحصیلی و کاری درخشان، نمرات عالی در زبان و ارائه مقاله‌های درجه یک و باکیفیت ممکن است امکان چشم‌پوشی از شرط سنی را فراهم آورند. البته این موضوع به دانشگاه مورد نظر نیز بستگی دارد.

شرط معدل برای تحصیل دکتری در آلمان

از آنجایی که مقطع دکتری بیشتر یک مقطع پژوهش محور است، بنابراین اهمیت نمره و معدل در این مقطع نسبت به مقاطع دیگر کمتر خواهد بود. البته این به این معنی نیست که با یک معدل بسیار پایین بتوانید در این مقطع تحصیل کنید؛ بلکه باید از یک حداقل معدلی برخوردار باشید. معمولاً حداقل معدل ۱۵ برای دوره دکتری در آلمان قابل قبول خواهد بود. مقطع دکتری به این گونه است که اگر معدل فرد کمی پایین باشد، می‌تواند با رزومه قوی، نمره زبان بالا و یا مقالات خوب آن را جبران نماید.

مدارک مورد نیاز برای تحصیل در مقطع دکتری آلمان

مدارک مورد نیاز برای تحصیل در آلمان و در مقطع دکتری شامل موارد زیر می‌شوند:

• پاسپورت با تاریخ معتبر به همراه کپی آن
• مدارک شناسایی مانند شناسنامه، کارت ملی، گواهی ازدواج (در صورت تاهل) و …
• اسناد مبنی بر وجود بیمه سلامتی و پزشکی
• اسنادی مبنی بر تمکن مالی که در حال حاضر مبلغی حدود ۱۱۲۰۸ یورو در سال است
• مدارک مربوط به مهارت‌های زبان (زبانی که شما در آن مهارت دارید، باید همان زبانی باشد که قرار است پایان‌نامه خود را به آن زبان آماده کنید)
• مدرک معتبر کارشناسی ارشد
• ریز نمرات مقاطع تحصیلی قبل
• نامه پذیرش از طرف دانشگاه مورد نظر
• فرم درخواست ویزا
• رسید مبنی بر پرداخت هزینه ویزا که حدود ۷۵ یورو است
• گواهی عدم سوء پیشینه
• نامه تشویقی و توصیه‌نامه
• انگیزه‌نامه
• ارائه مقاله یا پروپوزال تحقیقاتی
• رزومه کاری و تحصیلاتی
• عکس پاسپورتی
• توجه داشته باشید که تمامی این مدارک در درجه اول باید توسط یک مقام رسمی تایید شوند. پس از تایید تمامی مدارک، باید برای ترجمه آنها اقدام کنید.

مدرک زبان برای تحصیل دکتری در آلمان

همانطور که قبلاً نیز اشاره کردیم، زبان های مورد استفاده در برنامه‌های دکتری دانشگاه‌های آلمان، دو زبان انگلیسی و آلمانی هستند. البته می‌توان گفت اغلب دانشگاه‌ها، تدریس دروس را به زبان انگلیسی انجام می‌دهند. افرادی که قصد تحصیل در مقطع دکتری در کشور آلمان را دارند، باید در یکی از آزمون‌های زبان شرکت کنند. پس از دریافت نمره قابل قبول، مدرک آنها صادر خواهد شد.

چهار آزمون معتبر برای مدرک دکتری شامل آزمون آیلتس، آزمون تافل آزمون DSH و آزمون TestDaF هستند. نمره قابل قبول برای آیلتس نمره بالای ۶/۵، تافل بالای ۷۹، DSH سطح ۲ و TestDaF در سطوح B2 یا C1 است. مدرک زبان شما باید مدرکی باشد که دوره تحصیلی شما به آن زبان تدریس خواهد شد.

اخذ پذیرش تحصیلی دوره دکتری آلمان

اخذ پذیرش تحصیلی معمولاً با انتخاب دوره تحصیلی و دانشگاه آغاز می‌شود. شما در ابتدا باید بر اساس سوابق تحصیلی یا علایق خود، رشته تحصیلی مورد نظر را پیدا کنید. پس از آن به جستجوی دانشگاه پرداخته و شرایط مربوط به آن را بررسی نمایید. شما باید مطمئن شوید که تمامی شرایط مربوط به دانشگاه انتخاب شده را دارید.

همچنین پیدا کردن یک استاد راهنما و دریافت توصیه‌نامه از او نیز از ضروریات پذیرش تحصیلی است. در مرحله بعد نوبت به تهیه مدارک لازم برای اخذ پذیرش تحصیلی می‌رسد. برای این کار باید به سایت دانشگاه مربوطه رفته و مدارک مورد نظر را تهیه نمایید. معمولاً تمام دانشگاه‌ها مدارکی یکسان می‌خواهند. اما ممکن است در بعضی از دانشگاه‌ها برخی مدارک قدری متفاوت باشند.

پس از تهیه کامل مدارک می‌توانید برای پذیرش تحصیلی درخواست دهید. درخواست پذیرش معمولاً هم به صورت آنلاین و هم به صورت پستی انجام می‌شود. برای اینکه از این فرایند مطلع شوید، باید به سایت دانشگاه مورد نظر خود مراجعه نمایید. در صورتی که موفق به دریافت پذیرش تحصیلی شدید، می‌توانید برای دریافت ویزای تحصیلی آلمان اقدام نمایید.

هزینه تحصیل دکتری در آلمان

کشور آلمان جزء کشورهایی است که تحصیلات دانشگاهی در آن رایگان است. البته برخی از دانشگاه‌های خصوصی به دریافت شهریه از دانشجویان می‌پردازند. اما تقریباً می‌توان گفت تمام دانشگاه‌های دولتی، تحصیل رایگان را در اختیار دانشجویان قرار می‌دهند. اما تحصیل در آلمان صرفاً شامل شهریه دانشگاه نیست؛ بلکه هزینه‌های عادی زندگی نیز باید در نظر گرفته شوند. البته این موضوع بیشتر به سبک زندگی فرد بستگی دارد. اما به هر حال حداقل‌هایی را باید برای آن در نظر گرفت؛ به همین دلیل نیز اثبات تمکن مالی یکی از شرایط لازم برای مهاجرت به آلمان است.

بهترین رشته های دکتری در آلمان

رشته‌های بسیار زیادی در مقطع دکتری در کشور آلمان تدریس می‌شوند که از محبوب‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• فیزیک بیولوژی نظری
• محیط زیست و توسعه
• شیمی
• فیزیک کوانتوم
• معماری
• ژنتیک
• سیستم‌های ذخیره انرژی
• نانومترولوژی
• مدل‌سازی بیومکانیکی
• داروسازی
• پزشکی
• دندانپزشکی
• فناوری اطلاعات
• مدیریت
• ارتباطات
• علوم انسانی

برترین دانشگاه های دوره دکتری آلمان ۲۰۲۳

اغلب دانشگاه‌های آلمان در سطح بالایی قرار دارند. اما برخی از دانشگاه‌های این کشور از نظر برنامه‌های تحقیقاتی سطح بالاتری داشته و در رتبه‌بندی‌های جهانی جزء دانشگاه‌های برتر دنیا هستند. این دانشگاه‌ها عبارتند از:

•  لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ
• فنی مونیخ
• هایدلبرگ
• هومبولت برلین
• فرایبورگ
• بن
• RWTH آخن
• موسسه فناوری کارلسروهه
• گوتینگن
• فری برلین
• کلن
• علوم کاربردی SRH برلین
• مدرسه تجارت بین المللی CBS
• علمی کاربردی IU
• مدرسه بازرگانی GISMA
• Hochschule Bremen – مرکز بین‌المللی فارغ التحصیلان
• علوم کاربردی اروپا

بورسیه های مقطع دکتری در آلمان

از مهمترین شرایط لازم برای دریافت بورسیه برای تحصیل دکتری در آلمان،  معدل بالا، توصیه‌نامه چند استاد، نمره بالای زبان و ارائه مقالات معتبر است. بورسیه‌های تحصیلی در کشور آلمان به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ دولتی و غیردولتی. بورسیه‌های دولتی بیشتر تحت عنوان بورسیه DAAD و Erasmus شناخته می‌شوند. بورسیه‌های غیردولتی نیز توسط دانشگاه‌ها، بنیادها و موسسات مختلف به دانشجویان اعطا می‌گردند.

بورسیه‌هایی نظیر بورسیه بنیاد هاینریش بل، بنیاد الکساندر فون هومبولت، بورسیه‌های تحصیلی Konrad-Adenauer-Stiftung (KAS)، بنیاد بایر، بورسیه دکتری Deutsches Krebsforschungszentrum (DKFZ) – مرکز تحقیقات سرطان آلمان، فلوشیپ بین‌المللی پسادکتری اینشتین، بورسیه ماری کوری، بورسیه دانشگاه آخن و بورسیه دویچلند استپندیوم.

درآمد دانشجوی دوره دکتری در آلمان

دانشجویان دوره دکتری می‌توانند در طول تحصیل خود به انجام پاره وقت و کسب درآمد بپردازند. اما آژانس کار فدرال آلمان محدودیت‌هایی را برای این موضوع در نظر گرفته است. در واقع کار فرد نباید به درس او لطمه بزند. بر اساس قوانین آژانس کار، دانشجویان اروپایی تا ۲۰ ساعت در هفته می‌توانند کار کنند. اما دانشجویان سایر کشورها حداکثر ۱۲۰ روز کامل و یا ۲۴۰ نیم‌روز می‌توانند در طول سال کار کنند. کسب درآمد می‌تواند از طرق مختلفی انجام گیرد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.

کار حین تحصیل دانشجویان دکتری در آلمان

کار حین تحصیل دانشجویان دکتری در آلمان می‌تواند در زمینه‌های مختلفی انجام گیرد. دانشجویان هم در محیط داخل دانشگاه و هم در محیط خارج از دانشگاه می‌توانند کار کنند. شغل‌هایی مانند پرستاری کودک، مربیگری و کارمندی در خارج از دانشگاه و شغل‌هایی مانند دستیار تحصیلی، انجام دوره‌های کارآموزی و یا دستیار پژوهشی در داخل دانشگاه امکان‌پذیر خواهد بود.

مزایای تحصیل در مقطع دکتری در آلمان

تحصیل دکتری در آلمان مزایای زیادی دارد. شاید مهم‌ترین مزیت آن، رایگان بودن اغلب دانشگاه‌ها و دوره‌های تحصیلی در این کشور است. اعتبار بالای دانشگاه‌های این کشور و زیرساخت‌های قوی پژوهشی و آموزشی نیز از دیگر مزایای تحصیل در این کشور است. همچنین آلمان جزء کشورهایی است که از نظر اقتصادی، اجتماعی، امنیتی، استانداردهای زندگی و اشتغال‌زایی در سطح بسیار خوبی قرار دارد.

تحصیل آنلاین در دکتری در آلمان

تحصیل آنلاین در میان بسیاری از دانشجویان محبوبیت زیادی دارد. تحصیل مجازی مزایای زیادی مانند کاهش هزینه‌ها، عدم نیاز به مدرک زبان، دسترسی راحت‌تر به آموزش‌ها و … دارد‌. اما در عین حال این نوع آموزش معایبی نیز دارد؛ کاهش تعاملات اجتماعی، احتمال ایجاد خرابی در اینترنت و همچنین محدود بودن رشته‌ها از معایب تحصیل مجازی به شمار می‌آیند.

بیمه دانشجویان دکتری در آلمان

یکی از مهمترین شرایط برای تحصیل دکتری در آلمان داشتن بیمه پزشکی است. متقاضیان باید از طریق شرکت‌های بیمه داخل کشور خودشان و یا شرکت‌های بیمه آلمانی برای دریافت بیمه خود اقدام نمایند. شرکت‌های بیمه کشور مبدا باید از اعتبار کافی در کشور آلمان برخوردار باشند. همچنین شرکت‌های بیمه در آلمان به دو دسته دولتی و خصوصی تقسیم می‌شوند که تعرفه‌های هر کدام ممکن است قدری با یکدیگر متفاوت باشند.

شرایط کار پس از تحصیل دکتری در آلمان

دانشجویان دکتری پس از فارغ‌التحصیلی می‌توانند یک مجوز ۱۸ ماهه دریافت کنند که به آنها امکان جستجوی کار می‌دهد. البته شما باید مدارکی را ارائه دهید که نشان دهد در مدت زمانی که مشغول جستجوی کار هستید، می‌توانید هزینه‌های خود را تامین کنید. پس از پیدا کردن کار می‌توانید برای دریافت مجوز اقامت درخواست دهید. پس از ۸ سال کار و زندگی با ثبات در کشور آلمان می‌توانید برای دریافت شهروندی اقدام نمایید. لازمه این موضوع این است که شما یک قرارداد کار و درآمدی حداقل ۴۵۵۵۲ یورو داشته و مدرک تحصیلی خود را نیز از آلمان دریافت کرده باشید.

سخن پایانی

تحصیل دکتری در آلمان موضوعی بود که در این مقاله به آن پرداختیم. دقت کنید که مهاجرت تحصیلی به‌خصوص در مقاطع بالا، نیازمند یک برنامه‌ریزی بلند مدت است؛ زیرا فراهم کردن شرایط تحصیل، قدری زمان‌بر و چالش‌برانگیز است. همچنین در صورتی که بخواهید این مسیر را در زمانی کوتاه‌تر و با چالش‌های کمتر طی کنید، بهتر است با یک موسسه مهاجرتی معتبر مشورت نمایید. موسسه مهاجرتی آوا با پرسنل حرفه‌ای و تجارب بالا، اطلاعات دقیق نظیر میزان تمکن مالی، شرایط دانشگاه‌های مختلف و هر آنچه که می‌تواند در این مسیر به شما کمک کند را ارائه خواهد داد.

سوالات متداول